Franchising – czyli franczyza to forma współpracy pomiędzy dwoma niezależnymi prawnie i finansowo przedsiębiorcami: franczyzodawcą i franczyzobiorcą. Pierwszy z nich udostępnia biorcy swoje „know-how” oraz własną markę i logo. Dzieli się swoją wiedzą i doświadczeniem i pozwala z niego korzystać. Przeprowadza szkolenia dla swoich franczyzobiorców. Podstawą współpracy jest umowa, która określa między innymi: zasady wyposażenia lokalizację miejsca prowadzenia działalności, planowanie działalności, jakość produktów, posługiwanie się logo marki. Franczyzobiorca prowadzi działalność zgodnie z zasadami ustalonymi przez franczyzobiorcę. Za korzystanie z wiedzy i sposobu prowadzenia firmy franczyzodawca pobiera opłaty. Ich rodzaj i wysokość określone są w umowie franczyzowej. Franczyzodawcami są znane, popularne często na całym świecie firmy, z różnych branż. Są to na przykład sieci restauracji, sklepów, usług kurierskich, agencji płatniczych i wiele innych. Z łatwością można znaleźć coś dla siebie. Biorcami są najczęściej niewielkie firmy, które dopiero rozpoczynają działalność gospodarczą i wchodzą na konkretny rynek.
Franchising ma wiele zalet, ale posiada również wady. Można je rozpatrywać z punktu widzenia franczyzobiorcy jak i franczyzodawcy.
Zalety i wady dla franczyzobiorcy
Dla przedsiębiorcy poszukującego pomysłu i sposobu na własny biznes franchising jest często ogromnym ułatwieniem. Lepiej jest skorzystać z gotowego, sprawdzonego „know-how” i otworzyć firmę pod znanym szyldem, niż próbować samemu wejść na rynek i przebić się ze swoją marką. W pewien sposób znajduje się on pod opieką swojego franczyzodawcy. Korzysta z jego renomy, szkoleń dla pracowników i innych gotowych rozwiązań, bardzo często dzierżawi od niego sprzęt. Można przez to zaoszczędzić na reklamie. Przedsiębiorca może rozpocząć działalność mając nawet niewielkie doświadczenie w danej dziedzinie. Oczywiście odbywa się to za określoną opłatą, jednak często koszty te bywają niższe, niż opracowanie własnej koncepcji biznesowej i prowadzenie kampanii reklamowej. Przedsiębiorca może rozpocząć działalność gospodarczą angażując stosunkowo niewielki kapitał własny. Zwiększa to powodzenie całego przedsięwzięcia.
Z drugiej strony wadami franchisingu ze strony biorcy może być ograniczenie samodzielności. W pewien sposób jest on podporządkowany franczyzodawcy i ma ograniczone możliwości rozwijania firmy według własnej koncepcji. Jednocześnie dawca znajduje się na silniejszej pozycji i ma możliwość sprawowania kontroli nad przebiegiem współpracy i wywiązywania się przez biorcę z umowy franchisingowej. Franczyzobiorca prowadząc działalność w pierwszej kolejności powinien regulować opłaty wynikające z umowy na rzecz franczyzodawcy, a później dopiero może zadbać o własny zysk.
Zalety i wady dla franczyzodawcy
Dzięki udostępnianiu swojego „know-how” franczyzodawca wzmacnia własną pozycję na rynku. Nie ponosi przy tym dużych kosztów, a nawet uzyskuje źródło dodatkowych dochodów. W przypadku firm o zasięgu międzynarodowym logo firmy pojawia się w wielu krajach.
Wadą franchisingu może być dla dawcy konieczność stałej kontroli biorców. Spadek jakości w poszczególnych placówkach negatywnie wpływa na wizerunek całej marki.
Franchising ma również wiele zalet dla klientów konkretnej marki. Korzystają z wystandaryzowanych usług i produktów określonej jakości, które są im znane i mogą je wybierać z pełna świadomością czego należy się spodziewać.